ગુજરાતનાં પનોતા સંતાનોનો પરિચય
ગુજરાતી નેટ જગત હવે રાંક નથી જ. એમાં અસંખ્ય તારલાઓ વર્ષોથી ઝગમગી રહ્યા છે. એમાં એક નવા નક્કોર સીતારાના જન્મના આ સમાચાર ‘પ્રતિભા પરિચય’ના વાચકોને આપતાં આનંદની લાગણી થાય છે.
જાણીતાં કવયિત્રી લતા હિરાણીએ ઘણી મહેનત અને અનેક મિત્રોના સહકારથી ૧૮, ઓક્ટોબર – ૨૦૨૦ ના રોજ શરૂ કરેલ આ વેબ સાઈટ ગુજરાતની સેવામાં નામ કાઢે તેવી શુભેચ્છા.
તેમાં સામગ્રી નીચેના વિભાગોમાં વહેંચવામાં આવશે .
હ્યુસ્ટન, અમેરિકામાં
ગુજરાતી સાંસ્કૃતિક
પ્રવૃત્તિઓના
અદના સેવક
પરિચય – દેવિકા ધ્રુવ
મળવા જેવા માણસ – પી.કે. દાવડા
એક સત્યકથા – ગફુર ચાચા
એક વાર્તા – બહેરી બૈરીએ બાથરૂમમાં પૂર્યો
તેમણે લખેલ રિપોર્ટ – ‘અકિલા’માં
સાધુ વાણિયો બીજા જન્મે
તેમનાં પોતાનાં સંસ્મરણો
જન્મ
૨૬, સપ્ટેમ્બર – ૧૯૪૧; ભુડાસણ (જિ. અમદાવાદ )
અવસાન
૨૦, સપ્ટેમ્બર – ૨૦૨૦, હ્યુસ્ટન, ટેક્સાસ, અમેરિકા
કુટુમ્બ
માતા– કમળાબેન ; પિતા – રસિકલાલ
બહેનો – કોકિલા, સુષમા, દેવિકા, સંગીતા; ભાઈ – વીરેન્દ્ર
પત્ની – કોકિલા( લગ્ન – ૧૯૬૩)
શિક્ષણ
૧૯૫૮ – SSC
૧૯૬૨ – બી.કોમ. – ગુજ. યુનિ., એચ.એ. કોમર્સ કોલેજ, અમદાવાદ
વ્યવસાય
૧૯૬૨ – ૧૯૭૯ – સેન્ટ્રલ ગવર્નમેન્ટની એકાઉન્ટન્ટ જનરલની ઓફીસમાં, ઓડીટર
૧૯૮૬ પછી – હ્યુસ્ટનમાં બહેન ડોક્ટર કોકિલાબેન પરીખની ઓફીસમાં એકાઉન્ટ્સ મેનેજર
તેમના વિશે વિશેષ
રચનાઓ
સાભાર
દેવિકાબેન ધ્રુવ અને અન્ય મિત્રોના બ્લોગ/ વેબ સાઈટ
હું પુરાતત્વને વરેલો છું અને તેમા જ કાર્ય કરતાં શહીદ થવા ઇચ્છુ છુ. મારું એક માત્ર ધ્યેય છે – પશ્ચિમ ભારતના વિષદ સંશોધન-પ્રકાશન પછી સિંધ, અફઘાનિસ્તાન અને મધ્ય પૂર્વ (સુમેર પેલેસ્ટાઇન) ની સંસ્કૃતિઓનું સંશોધન અને સમન્વય પ્રદર્શિત કરવાનું.
– પુરૂષોત્તમ પંડ્યા
સૌરાષ્ટ્રમાં મુખ્ય ત્રણ પુરાતત્વવિદો એ કાર્ય કર્યું છે. એક ભગવાનલાલ ઇન્દ્રજી જેમણે અશોકના શી લાલેખમાં રહેલ લીપીને ઉકેલી, બીજા ડો. એચ.ડી. સાકળિયા અને ત્રીજા પી.પી. પંડ્યા
– નરોત્તમભાઇ પલાણ
પુરાતત્વની વેબ સાઈટ પર તેમનો પરિચય
સમ્પર્ક
ઈમેલ –
bhatigal.sanskruti@gmail.com
મોબાઈલ
98252 1807 98252 18903
આખું નામ – પુરૂષોત્તમ પંડ્યા
જન્મ
૮, નવેમ્બર – ૧૯૨૦ ; કોટડા સાંગાણી (તા. ગોંડલ, જિ. રાજકોટ )
અવસાન
૧૨, ફેબ્રુઆરી – ૧૯૬૦, રાજકોટ
કુટુમ્બ
માતા– મણીબેન, પિતા –પ્રેમશંકર,
પત્ની– જયાબેન; પુત્રો– પીયૂષ, મનીષ, હિતેષ, પરેશ; પુત્રી – પ્રતિમા
શિક્ષણ
પ્રાથમિક – કોટડા સાંગાણી
માધ્યમિક – કમરીબાઇ હાઇસ્કુલ, જેતપુર
બી.એ.– શામળદાસ કોલેજ, ભાવનગર; ધરમેન્દ્રસિહજી કોલેજ રાજકોટ
એમ.એ. – ભો.જે. વિદ્યાભવન, અમદાવાદ
વ્યવસાય
મુંબઈ રાજ્યના પુરાતત્વ ખાતામાં
તેમના વિશે વિશેષ
રચનાઓ
અનેક પુસ્તકો અને સંશોધન લેખો
તેમના જીવન અને કાર્ય વિશે પુસ્તકો
મધાહ્ને સૂર્યાસ્ત, પુરાતત્વમાં સૌરાષ્ટ્ર ( તેમના દીકરા પીયૂષ પંડ્યાએ લખેલ)
આપણી રંગભૂમિ ના ઘડવૈયા
– સૌજન્ય – ચંદુલાલ શાહ
સાભાર – શ્રી. ઘનશ્યામ વ્યાસ, મુંબઈ
શ્રી ગીરીશભાઈ એમ નાકર નો જન્મ ૧૭/૧૨/૧૯૩૯ ના રોજ સોડલસા જિ.જામનગર માં થયો હતો. બી. એ.એલ .એલ.બી. અને વર્ધા ની કોવિદ ઉપાધિ મેળવી હતી. ચૌદ વર્ષ ની ઉંમરે ‘ દગાબાજ દુનિયા નામ નું નાટક લખી ને મિત્રોના સહકાર થી પડદા બાંધી ને ભજવ્યું..૧૯૬૨ માં ‘મૉડર્ન કલ્ચરલ એસોસિયેશન ‘ ની સ્થાપના કરી અને ” તમે મારા વર છો ” નામનું નાટક લખી ને ભજવ્યું. ૧૯૬૫ માં ” રાતે વહેલા આવજો” નાટક લખ્યું. બાદ ‘ પ્રીત પિયુ ને પોપટલાલ ‘ જે અનેક નામે ભજવાયું. જે.એમ.શાહ ના સહકાર થી ‘ રાજ – જ્યોતિ થીયેટર્સ ‘ ની સ્થાપના કરી અને પોતે લખેલું નાટક ‘ છૂટો છેડો છાયલ નો ‘ તે સંસ્થા ના આશ્રયે ભજવ્યું. ૧૯૬૯ માં ‘ સત ના પારખાં ‘ લખ્યું. ” મારે નથી પરણવું , ઈશ્વરે ઘર બદલ્યું , મોટા ઘર ની વહુ , કવિ દયારામ , એક ને ટકોરે , તમે મારા વર છો , અને જીવન ઝંઝાવાત માં કામ કર્યું. વ્યવસાયે તેઓ વકીલાત કરતા હતા.
રીડ ગુજરાતી પર તેમની સાથે એક મૂલાકાત
વિજ્ઞાનના વિખ્યાત સામાયિક Scientific American’ માં તેમના બે લેખ
સંપર્ક
ઈમેલ – psjcosmos@gmail.com
જન્મ
૨૫, એપ્રિલ , ૧૯૫૩; શિહોર ( ભાવનગર જિ. )
કુટુમ્બ
માતા – અરૂણા ; પિતા – શાંતિલાલ
પત્ની -દિવ્યા ; દીકરી – નુપૂર
શિક્ષણ
૧૯૭૫ – એમ.એસ.સી.
૧૯૭૯ – પી.એચ.ડી.
વ્યવસાય
TIFR માં સિનિયર પ્રોફેસર
ચારૂસેટ યુનિ. ના કુલપતિ ( Provost)
તેમના વિશે વિશેષ
રચનાઓ
ગુજરાતીમાં – કુતુહુલ, બાળ શ્રેણી, ભાગ ૧,૨; કુતુહુલ, કિશોર શ્રેણી, ભાગ ૧,૨; પ્રયોગોની મઝા, અવનવા પ્રયોગો, તારા સૃષ્ટિ, બ્રહ્માંડ દર્શન, બ્રહ્માંડ-ગોષ્ઠિ
અંગ્રેજીમાં – અનેક સંશોધન લેખો અને વિજ્ઞાન સંબંધી પુસ્તકો
સન્માન
વિધ્યાવિકાસ ટ્રસ્ટ, અમદાવાદ દ્વારા સારસ્વત ગૌરવ એવોર્ડ
૨૦૨૦ – સાયન્સ ક્ષેત્રના ખ્યાતનામ અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરના એવા ઈન્ડિયન નેશનલ સાયન્સ એકેડમીનો વૈનુ બપ્પુ મેમોરિયલ એવોર્ડ
ગુજરાતના ઈતિહાસના અભ્યાસુ ડો. પ્રદ્યુમ્ન ખાચરે બહુ જ સંશોધન કરીને સરસ મજાના વિડિયો બનાવ્યા છે. થોડાક આ રહ્યા..
આપણી રંગભૂમિ ના ઘડવૈયા
– સૌજન્ય – ચંદુલાલ શાહ
સાભાર – શ્રી. ઘનશ્યામ વ્યાસ, મુંબઈ
પ્રખ્યાત હાસ્ય નટ શ્રી કેશવલાલ પ્રેમચંદ નાયક નો જન્મ મહેસાણા જિલ્લા ના ઊંઢાઈ ગામે ૧૯૦૫ માં થયો હતો. નાયક કોમ એટલે કળા નો વારસો. સને ૧૯૧૫ થી એમણે અભિનય આપવા ની શરૂઆત કરી. પ્રથમ તેઓ ” મોરબી આર્ય સુબોધ નાટક મંડળી” માં જોડાયા.તેમાં તેમણે ‘બુધ્ધદેવ ‘
નાટક માં કામ કર્યું.આ નાટક મુંબઇ ની ભાંગવાડી (પ્રિન્સેસ થીએટર)માં ભજવાયું. ત્રણ વર્ષ બાદ તેઓ “વાંકાનેર કંપની “માં જોડાયા. ત્યાર બાદ તેમણે ગુજરાતી નાટક મંડળી માં ‘ મધુ બંસરી ‘ માં દુલારી ની ભૂમિકા ભજવી.’ સૌભાગ્ય સુંદરી ‘માં સુંદરી ની ભૂમિકા પણ ભજવી હતી.
આ રીતે એમણે અનેક ભૂમિકા ઓ ભજવ્યા બાદ વીસ વર્ષ ની વયે ખલ નાયક ની ભૂમિકા ભજવવા લાગ્યા. વીસ વર્ષ સુધી એકધારી કામગીરી બાદ તેઓ ‘ આર્ય નૈતિક નાટક કંપની ‘ માં જોડાયા અને હાસ્યનટ તરીકે ની જવાબદારી સ્વીકારી.ત્યાં બાર વર્ષ સુધી કામ કર્યા બાદ તેઓ ” દેશી નાટક સમાજ” માં જોડાયા.ત્યાં પહેલા નાટક ‘ સામેપાર ‘ માં રામા પટેલ ની ભૂમિકા ભજવી.ત્યાર બાદ હાસ્ય નટ તરીકે ને ભૂમિકા ઓ ભજવવા નું તેમણે જારી રાખ્યું. સ્વ.જયશંકર સુંદરી ની ખોટ તેમણે જણાવા દીધી નહોતી.
આપણી રંગભૂમિ ના ઘડવૈયા
– સૌજન્ય – ચંદુલાલ શાહ
સાભાર – શ્રી. ઘનશ્યામ વ્યાસ, મુંબઈ
શ્રી કાંતિલાલ ત્રિપાઠી ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ ના સભાસદ, ગુજરાત ઇતિહાસ પરિષદ ના આજીવન સભ્ય, પ્રેમાનંદ સાહિત્ય સભાના સભાસદ, અને વાર્તા વર્તુળ ના મંત્રી તરીકે રહ્યા અને સફળ સેવા ઓ આપી.
તેઓ સારા લેખક અને એમની કેટલીક એકાંકી ઓ , નાટકો અને પ્રહસાનો ભજવાયા છે. ” મારે લગ્ન કરવું છે, રમણીયો ભલે પરણે , હું પરણવાનો નથી,સરૂ આખરે પરણી બેઠી , બસ સ્ટોપ , માદળિયું , માનવતા રડાવે છે , આથી દીકરા ન હોત તો સારા, ગગલો પ્રધાન બન્યો, પરણીશ તો એને જ પરણીશ , માંડવો માબાપ ને મુરતિયો ” વગેરે એમની સુંદર કૃતિ ઓ થઈ ગઈ. ઉપરાંત તેમણે ભવાઈવેશો પણ લખેલા છે. રેડિયો રૂપકો માટે પણ એમની હથોટી સારી હતી.
આપણી રંગભૂમિ ના ઘડવૈયા
– સૌજન્ય – ચંદુલાલ શાહ
સાભાર – શ્રી. ઘનશ્યામ વ્યાસ, મુંબઈ
તેમનો જન્મ ૧૯૨૦ માં ઉત્તર ગુજરાત ના મહેસાણા તાલુકા ના આખજ ગામે થયો હતો. એમના કુટુંબ નો ધંધો જ રંગભૂમિ ના ક્ષેત્ર માં કાર્ય કરવા નો હોવા થી , નાનપણ થી જ એટલે કે આઠ વર્ષ ની ઉંમરે જ એમણે રંગભૂમિ માં ઝંપલાવ્યું. પ્રથમ તેઓ ઓ ‘ મુંબઇ ગુજરાતી નાટક મંડળી ‘ માં જોડાયા બાદ’ વિદ્યા વિનોદ ‘ ‘ વિજય નોતમ ‘ ‘ દેશી નાટક સમાજ ” દુર્ગાદાસ નાટક સમાજ ‘ ‘ નવીન સરોજ સમાજ ‘ વગેરે માં તેમણે કામ કર્યું . છેવટે તેઓ ‘ દેશી નાટક સમાજ ‘ માં જોડાયા અને ત્યાં જ સ્થાયી થયા. આ સમાજ માં દિગ્દર્શક ની જવાબદારી તેમણે ઉપાડી લીધી.
ઉપરાંત તેમણે બીજી કેટલીક કંપની ઓ માં પણ દિગ્દર્શન કરેલ છે. પ્રકાશ પિકચર્સ વાળા શ્રી વિજય ભટ્ટ ના ‘ લાખો ફુલાણી ‘ નાટક નું દિગ્દર્શન તેમણે કરેલું.’ માલતી માધવ ‘ માં નાનકડી નાજુક નાર, ‘ સંતાનો ના વાંકે ‘ માં ધનવંત રાય ‘ સર્વોદય ‘ માં શ્યામલાલ ,અને ‘ વડીલો ના વાંકે’ માં ગોપાલ શેઠ ની ભૂમિકાઓ કરી. ” માલતી માધવ ” માં એમની સ્ત્રી ભૂમિકા થી અંજાઈ ને મર્હુમ શેઠ શ્રી ચુનીભાઈ માધવલાલે એમને મખમલ નો પોષાક ભેટ આપ્યો હતો.
પોતે સારા કલાકાર અને દિગ્દર્શક હોઈ તેમણે કાયમ માટે ” દેશી નાટક સમાજ ” માં દિગ્દર્શક ની ભૂમિકા અદા કરી હતી.
ગુજરાતી શબ્દકોશ
ઈ-વિદ્યાલય, નવી સામગ્રી
વાચકોના પ્રતિભાવ