જયમલસિંહજી વાઘેલા

“ભાલચન્દ્ર જટા ગંગ.. ”  – રાગ આનંદ ભૈરવ

”માતા કાલિકા, મહાકાલ મહારાની..” – રાગ અડાણા

”લગન તોંસો લાગ રહી મોહન… ” – રાગ બાલકૌંસ

 _______________________

નામ

જયમલસિંહજી રણમલસિંહજી વાઘેલા

ઉપનામ

સાણંદના બાપુ, બાપુ સાહેબ   

જન્મ

16- ઓક્ટોબર – 1905, સાણંદ

અવસાન

18 – જૂન – 1980 , સાણંદ ; સ્મશાનયાત્રામાં દોઢ લાખ માણસો સામેલ

કુટુમ્બ

• મૂળ કર્ણાટકના સોલંકી વંશના અને પાટણથી સ્થળાંતર કરી સાણંદમાં સ્થાયી થયેલ કુટુમ્બ 
• માતા – હીરાબા ; પિતા – રણમલસિંહજી ( તબલા અને પખવાજના માહિર) ; દાદા – ભગવતસિંહજી ( જલ તરંગના સારા વાદક)
• પત્ની –  પ્રથમ – ચુડાના રાજ કુંવરી સરદાર કુંવરબા ; તેમના મૃત્યુ બાદ તેમના નાના બહેન દેવકુંવરબા 

અભ્યાસ

• પ્રાથમિક , માધ્યમિક – રાજકુમાર કોલેજ રાજકોટ, મેટ્રીક પ્રથમ વર્ગમાં
• બી.એ. ( સંસ્કૃત) , ગુજરાત કોલેજ , અમદાવાદ
• રાજકોટમાં સંગીત શિક્ષક પંડિત લક્ષ્મીશંકરજી પાસે પ્રાથમિક શિક્ષણ
• કંઠ્યસંગીત અને વીણાવાદનના ગુરૂ ગોવિંદપ્રસાદજી
• ઉસ્તાદ મુનવ્વરખાં પાસે વિચિત્ર વીણા વાદન શીખ્યા  

વ્યવસાય

સાણંદના રાજવી

જીવન ઝરમર

• સતેજ યાદ શક્તિ, એકપાઠી  
• સંગીત ઉપરાત ભારતીય દર્શન, તત્વચિંતન, આયુર્વેદ અને વિશ્વના ધર્મોના અભ્યાસ પર પ્રભુત્વ
• સંસ્કૃતમાં જાહેરમાં અસ્ખલિત વ્યાખ્યાન આપી શકતા
• બધા ધર્મો પ્રત્યે આદર અને સમભાવ
• માતાજીના અઠંગ ભક્ત
• બાળકો બહુ પ્રિય
• પ્રજાવત્સલ રાજવી , ગરીબના ઘેર પ્રસંગ હોય તો પણ અચૂક જતા અને ઉદાર સખાવત કરતા
• સાવ સાદું જીવન, અંગત માસિક ખર્ચ માત્ર 50/- રૂ.
• પાંચ નવા રાગ વિકસાવ્યા – જયવંતી તોડી, જ્ઞાનકલી, જયવંત સારંગ, રાજરાજેશ્વરી અને બાગકૌંસ
• સાણંદ ખાતેનો તેમનો મહેલ ભારત ભરના શાસ્ત્રીય સંગીતના કલાકારો માટે તીર્થસ્થાન   

રચના

 મેવાતી ઘરાનાની ગાયકીનો પરિચય આપતું પુસ્તક ‘સંગીત સૌરભ’

સાભાર

પ્રો. બી. એમ. મૂળે , ‘કુમાર’ માસિક એપ્રિલ – 2005