નાનાભાઇ ભટ્ટ

ક્રાંતેકારી શિક્ષણશાસ્ત્રી

“નવીન કેળવણીનું એક લક્ષણ એ છે કે, તે વિદ્યાર્થી પ્રધાન છે. આપણી ઘણી શાળાઓ હજી આજે પણ વિષય-પ્રધાન છે……. શાળાના વિષયો વિદ્યાર્થી માટે છે – પણ વિદ્યાર્થી વિષયો માટે નથી, એ વસ્તુ આપણા લક્ષમાં હોત તો, આજે આપણે વિષયના જાણકારને શોધીએ છીએ , તેમ વિદ્યાર્થીના જાણકારને શોધતા હોત.  ”

# જીવનઝાંખી       :         વિચારો 

#  લોકભારતી  

_______________________

નામ

નૃસિંહ પ્રસાદ કાળીદાસ ભટ્ટ

જન્મ

નવેમ્બર 11, 1882 – ભાવનગર

અવસાન

ડિસેમ્બર 31, 1961

અભ્યાસ

• એમ. એ. ( ઇતિહાસ અને અર્થશાસ્ત્ર સાથે – શામળદાસ કોલેજ, ભાવનગર

વ્યવસાય

• અધ્યાપન

                         

જીવન ઝરમર

• 1904 – મહુવામાં હાઇસ્કૂલમાં પ્રિન્સીપાલ
• 1906-10  – શામળદાસ કોલેજમાં અધ્યાપક
• 1910 – ભાવનગરમાં ‘ દક્ષિણામુર્તિ વિદ્યાર્થી ભવન’ ની સ્થાપના 
• 1925-28 –  ગુજરાત વિદ્યાપીઠના કુલનાયક
• 1930 અને 1942 માં સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં ભાગ લેવા માટે જેલવાસ
• 1938 – આંબલા – (શિહોર પાસે) માં ગ્રામ દક્ષિણામુર્તિ ની સ્થાપના
• 1948 – સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યના શિક્ષણપ્રધાન
• 1953 – સણોસરા ખાતે લોકભારતી ગ્રામ વિદ્યાપીઠની સ્થાપના
• 1954-57 – રાજ્યસભાના નિયુક્ત સભ્ય
• 1924 -આફ્રિકા, 1935 – જાપાન, 1954 – ડેન્માર્ક ની મુલાકાત
• હરભાઇ ત્રિવેદી, મનુભાઇ પંચોળી, મૂળશંકર ભટ્ટ, ન.પ્રા. બુચ જેવા શક્તિશાળી સહ કાર્યકરોના નેતા

મુખ્ય રચનાઓ

• ઇતિહાસ – આપણા દેશનો ઇતિહાસ
• ચરિત્ર – હજરત મહંમદ પયગંબર,  મહાભારતનાં પાત્રો  – ‘લોકભારત’ નામે સંપુટ રૂપે 13 ભાગ ,   રામાયણનાં પાત્રો –  ‘લોકરામાયણ’ નામે સંપુટ રૂપે 6 ભાગ
• શિક્ષણ – સંસ્કૃત પુસ્તક 1-2-3, સરળ સંસ્કૃત;
• પ્રવાસ વર્ણન  –  આફ્રિકાનો પ્રવાસ
• ધાર્મિક – હિન્દુ ધર્મની આખ્યાયિકાઓ – 1,2 ; સંસ્કૃત સુભાષિતો; શ્રીમદ્ લોકભાગવત; ભાગવત કથાઓ, બે ઉપનિષદો; ભારતીય સંસ્કૃતિ શું છે?
• વાર્તા –  દૃષ્ટાંત કથાઓ 1,2
• શિક્ષણ – ગૃહપતિને, કેળવણીની પગદંડી , ઘડતર અને ચણતર – 1,2 ; સંસ્થાનું ચરિત્ર
• ચિંતન –  પથારીમાં પડ્યાં પડ્યાં 

સન્માન  

1960 – ભારત સરકાર તરફથી પદ્મશ્રી

સાભાર

‘આપણા પ્રતિનિધિ સારસ્વતો’ – રમેશ શુક્લ – પ્રવિણ પ્રકાશન