ઇન્દુમતીબેન શેઠ, Indumati Sheth

***      ” પથ્થર થર થર ધ્રુજે ‘ – નિરંજન ભગતનું પ્રસિધ્ધ કાવ્ય
(ઇન્દુમતીબેનના  જીવનમાં બનેલા એક પ્રસંગ પરથી નિર્માયું હતું. )

–

–

–

 _________________________________________________________

નામ

• –

ઉપનામ

• –  

જન્મ

• 1906 – અમદાવાદ

અવસાન

• 1984

કુટુમ્બ

• માતા –  માણેકબા ; પિતા – ચીમનલાલ નગીનદાસ શેઠ ; પિતરાઇ ભાઇ – અંબાલાલ સારાભાઇ

અભ્યાસ

• પ્રાથમિક –  અમદાવાદની સરકારી કન્યાશાળામાં ;
• 1921 –  મેટ્રીક; મુંબાઇ રાજ્યમાં કન્યાઓમાં પ્રથમ આવવા માટે ‘ચેટફીલ્ડ’ ઇનામ  
• 1926 – સ્નાતક – ગુજરાત વિદ્યાપીઠ

વ્યવસાય

• શરુઆતમાં ગુજ. વિદ્યાપીઠમાં માનદ્ અધ્યાપક
• 1926 – અમદાવાદની સી.એન. વિદ્યાવિહારના આરંભથી શિક્ષક

જીવન ઝરમર

• 1908 માં તેમના પિતા ગુજરી ગયા ત્યારે મોટા ભાગની મિલ્કત શિક્ષણ માટે વાપરવાનું વીલ કરી ગયા હતા
• 1936 થી પ્રાદેશિક અને રાષ્ટ્રીય કક્ષાએ શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં સતત યોગદાન
• 1952 – 1960  મુંબાઇ રાજ્યના શિક્ષણમંત્રી
• 1962 – 1967  ગુજરાત રાજ્યના શિક્ષણમંત્રી
• બહેનોના ઉત્કર્ષ માટે વિવિધ પ્રકારની વ્યવસાયી તાલીમ આપતા ‘સમુન્નતિ’ ટ્રસ્ટ ના સ્થાપક
• સ્ત્રીઓને રોજી આપવા ‘મહિલા મુદ્રણાલય’ શરુ કર્યું હતું
• જીવનભર સામાજિક અને રાજકીય ક્ષેત્રોમાં સેવા આપેલી છે.
• સત્યાગ્રહ, ગ્રામોધ્ધાર, નારી ઉત્કર્ષ, ખાદી, બુનિયાદી તાલીમ, અહિંસા અંને અભય જેવા ગાંધીવાદી મૂલ્યો આત્મસાત્ કર્યા હતા
• અમદાવાદમાં ‘ખાદીમંદિર’ ના સ્થાપક
• અસહકાર અને ‘હિન્દ છોડો’   આંદોલનોમાં જેલવાસ  
• 1942 ના કોમી રમખાણોમાં ટોળા વચ્ચે જઇ શાંતિ સ્થાપવાનું અભૂતપૂર્વ કાર્ય
• 1946- મુંબાઇ ધારાસભામાં બિનહરીફ ચૂંટાયા
• 1957 – મહાગુજરાતની ચળવળમાં  જ્યોતિસંઘના બારણા પાસે ટોળાને સમજાવતાં લોહીલુહાણ ઘવાયા હતા.
• 1956 – અમદાવાદની એ ચૂંટણી સભામાં ટોળાએ તેમની સાડી ખેંચી નાખી હતી, છતાં તેમણે શાંતિથી પ્રવચન પૂરું કર્યું હતું . ***
• તેમના જીવનના સંસ્મરણોનું પુસ્તક ‘ સંસ્કારમૂર્તિ  ઇન્દુબેન’  – લેખક ‘સ્નેહરશ્મી’

સન્માન

• 1970 – ભારત સરકાર તરફથી ‘પદ્મશ્રી’  નો  ઇલ્કાબ

સાભાર

• નિરંજન ભગત – ગુજરાત સમાચાર, ગુજરાત ટાઇમ્સ