છગનભા, Chhaganbha

ગુજરાતમાં કેળવણીની ક્રાંતિ કરનાર વિભૂતિ – ચાર ચોપડી ભણેલા માણસના કામમાંથી યુનિવર્સીટી બની.

” હું મારા દેશના લોકોને કહું છું કે, તમે ચેતજો અને પરમ કૃપાળુ પરમાત્માએ તમને બક્ષેલાં તન-મન-ધન કે જ્ઞાન, જે હોય તે પરમાર્થે વાપરશો તો ક્યારેય પસ્તાવું પડશે નહીં .”

પ્રેરક સૂત્ર – “ આગળ ધસો.”
_________________________________________________________________________________

નામ

• છગનલાલ પટેલ

જન્મ

• 11- નવેમ્બર , 1863; સરઢવ જિ. મહેસાણા

અવસાન

• 22 – ડીસેમ્બર , 1940; કડી

કુટુમ્બ

• માતા– કૃષ્ણામા; પિતા – પીતાંબરદાસ

અભ્યાસ

• લુણસાવાડામાં અઢાર વર્ષની ઉમ્મરે ગુજરાતી ચાર ચોપડી

વ્યવસાય

• અમદાવાદમાં લાકડાની લાટીમાં કામ

• પછી અમદાવાદમાં શરાફી પેઢીમાં અને પછી પોતાની લાટીમાં ધંધો

• 1893 – ધંધો આટોપી વતનમાં ખેતી

જીવનઝરમર

• આઠ વર્ષની ઉમ્મરે કામે અમદાવાદમાં કામે ચઢી ગયા

• અઢાર વર્ષની ઉમ્મરે લાગ્યું કે ભણવું જોઇએ, તેથી માત્ર દસ  મહીનામાં ચાર ધોરણ સુધીનો અભ્યાસ કર્યો.

• ખેતી સાથે ધાર્મિક અને જીવનપ્રેરક સાહિત્ય વાંચતાં આત્મકલ્યાણ માટે સન્યાસ લેવા કાશી ગયા, પણ ગુરુ સ્વામી કેશવાનંદે સમાજકલ્યાણ માટે કામ કરવાની સલાહ આપી, આથી પાછા ગામ આવ્યા

• બાળલગ્ન અને મૃત્યુભોજન જેવા કુરિવાજો સામે ઝુંબેશ.

• આ ઝુંબેશથી તેમને લાગ્યું કે, સમાજોધ્ધારનો સાચો માર્ગ કેળવણી છે.

• પાટીદાર સમાજમાં કેળવણી માટેની ઝુંબેશ.

• 1920 – નગીનભાઇ પટેલના સહકારથી 24 વિદ્યાર્થીઓ સાથે કડીમાં પહેલો ‘કડવા પાટીદાર વિદ્યાર્થી આશ્રમ’ શરુ થયો.

• બીજા વર્ષે 40ની સંખ્યા થઇ પણ 18 અધવચથી છોડીને જતા રહ્યા! અત્યંત સંઘર્ષ અને મુસીબતો વેઠીને આટલા પણ વિદ્યાર્થીઓ ભેગા થઇ શક્યા હતા.

• 1922 – પહેલા ધોરણથી મેટ્રિક સુધીના  52 વિદ્યાર્થીઓ થયા. અને ત્રણ ધોરણ સુધીનું ‘કડવા પાટીદાર વિદ્યાલય’ શરુ થયું.

• 1923 – કડી રેલ્વે સ્ટેશન સામે નવ વીંઘા જમીન લેવામાં આવી.

• જાણીતા સાહિત્યકાર પીતાંબર પટેલ તેમના વિદ્યાર્થી.

• બહુ જ સરસ વક્તૃત્વશક્તિ હતી અને શિક્ષણના પ્રચાર સાથે ધાર્મિક શિક્ષણ પણ વણી લેતા.

• 1929 – મહાત્મા ગાંધીએ આશ્રમની મુલાકાત લીધી હતી.

• 1934 – કન્યા કેળવણી માટે કન્યાકુંજની શરુઆત.

• તેમણે રોપેલા બીજમાંથી કડી સર્વ વિશ્વવિદ્યાલય રચાયુ છે, જેમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ્માટેની સાત સંસ્થાઓ સ્થપાઇ છે અને 3000 વિદ્યાર્થીઓ તેમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવી રહ્યા છે. આખી સંસ્થામાં 36,000ની સંખ્યા!  

પ્રદાન

• કડી સર્વ વિદ્યાલય, કડી સર્વ વિશ્વવિદ્યાલય

તેમના જીવન વિશેનું પુસ્તક

• ‘પ્રજ્ઞાદીપ છગનભા’ લેખક  – મોહનલાલ પટેલ

સાભાર

• ગુજરાત ટાઇમ્સ , ન્યુયોર્ક