નવમઇ વરસિ દિખવર દીધ,સમયરત્ન ગુરિ વિદ્યા દીધ
સરસતિ માત મયા તવ લહી, વરસ સોલમ વાણી હુઇ.
—
એક વયરી, વિષયલેડી એ બિહું, ત્રીજી વ્યાધિ
જાઉં ઉગતી છેડીઇ, તુ સિરિ હુઇ સમાધિ.
—
બોલઇ બોલઇ વાધઇ રાઢિ, કાંટઇ કાંટઇ વધાઇ વાડિ.
—-
નામ
મુનિ લાવણ્યસમય
કુટુંબ
પિતા – શ્રીધર
માતા – ઝમકલદેવી
મૂળનામ – લહુરાજ કે લઘુરાજ
જન્મ
ઇ.સ. ૧૪૬૫ અમદાવાદના અજદરપુરામાં
અભ્યાસ
અજદરપુરાના જીનાલયમાં
જીવનઝરમર
- નવ વર્ષની ઉંમરે પાટણમાં મુનિ લક્ષ્મીસાગરસૂરિના હસ્તે દીક્ષા ગ્રહણ કરી.
- જૈનમૂની સમયરત્ન તેમના ગુરુ મનાય છે.
- રાસ, પ્રબંધ, ચોપાઇ, સંવાદ, વિવાહલો, સ્તવન, સઝાય, છંદ, હમચડી, હરિયાળી, વિનતી ઇત્યાદિ પ્રકારની કુલ ૪૨ જેટલી કાવ્યકૃતિની રચના
- તેમની પ્રેરણાથી મેવાડના રાણા રત્નસિંહના મંત્રી કર્માશાહે શૈત્રૃંજય તીર્થનો સાતમો જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો.
મુખ્ય રચનાઓ
- વિમલપ્રબંધ
- ઇ.સ. ૧૫૧૨માં પ્રબંધ સ્વરૂપે રચાયેલ આ કૃતિમાં સુપ્રસિદ્ધ જૈન મંત્રી વિમળશાનું ચરિત્ર તેમાં આલેખ્યું છે.
- મુખ્યત્ત્વે ચોપાઇ સ્વરૂપે રચાયેલ આ રચનામાં દુહ, વસ્તુ, પવાડુ, દેશીઓના ઢાળનો પણ ઉપયોગ ય્હયો છે.
2. કરસંવાદ
- ઇ.સ. ૧૫૧૯માં રચાયેલ આ રચના ચોપાઇ અને દોહરામાં છે
- વરસી તપના પારણા સમયે ભગવાન ઋષભદેવ શ્રેયાંસકુમારને ત્યાં પધારે છે, ત્યારે શ્રેયાંસકુમાર તેમને ઇક્ષુરસ(શેરડીનો રસ) વહોવરાવે છે. આ સમયે ભગવાનના બે માંથી કયો હાથ ભિક્ષા લેવા માટે પહેલા આગળ આવે તે વિશે બન્ને વચ્ચે થતાં વિવાદનું સુંદર કલ્પનાચિત્ર આલેખ્યું છે.
3. નેમિરંગરત્નાકરછંદ
- અધિકાર ૧ અને અધિકાર ૨ એવા બે ખંડોમાં રચાયેલ આ રચનામાં ભગવાન નેમીનાથના જન્મથી માંડીને, લગ્ન માટે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના ઉદ્યમ, લગનપ્રસંગે જીવહિંસાથી થતો વૈરાગ્યભાવ, સંસારત્યાગ, ગિરનાર પર્વત પર તપસ્યા અને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તી, સંસારીઓને નેમીનાથની દેશના વગેરે પ્રસંગો વર્ણવ્યા છે.
- રાજમતીની વિરહવેદનાનું વર્ણન કરતો ખંડ સહુથી આસ્વાદ્ય અંશ છે.
- આ રુતિ રંગરત્નાકર પ્રબંધના નામે પણ ઓળખાય છે.
4. નેમિનાથ હમચડી
- ઉપર્યુક્ત વિષય પર ૮૪ કડીની હમચડી સ્વરૂપની એક લખુકૃતિની ઇ.સ. ૧૫૦૮માં રચના કરી.
- હરિગીતિકા છંદમાં રચાયેલ આ રચના સમૂહનૃત્ય સાથે ગાવા વપરાય છે.
અન્ય રચનાઓ
- યશોભદ્રસૂરિ રાસ વગેરે ૪૨ રચનાઓ
સાભાર
ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ (ગ્રંથ ૨ ખંડ ૧)
Like this:
Like Loading...
Related
Pingback: અનુક્રમણિકા – લ « ગુજરાતી પ્રતિભા પરિચય
Pingback: અનુક્રમણિકા – લ | ગુજરાતી પ્રતિભા પરિચય
Pingback: સંત | ગુજરાતી પ્રતિભા પરિચય