નશરવાનજી ‘દુરબીન’, Nasharvanji ‘Durbin’

“તે   ચાહે  તો કંગાલને આપે રાજ – લીએ શહેનશાહોને માથેથી તાજ…

જેની પર તે શાહેબની થાએ મહેર મીઠાઇ જેવું લાગે તે ખાએ જો; જેહર”

___

“પરથવીના કાબેલો તેના ચેલ એ એક દરીઆ ને તે શઉ રેલા.”

___

“નબલાઓનો ભુખે થાઓ હેવો હાલ, લાગી નીકલવા દીવ પરથી ખાલ”

___

 નામ

કવિ નશરવાનજી ટેહમુલજી આશાવઇદ

ઉપનામ

દુરબીન

જન્મ

આશરે ઇ.સ. ૧૮૧૨માં મુબઇ ખાતે

અવસાન

આશરે ઇ.સ. ૧૮૪૭

જીવનઝરમર

• મધ્યકાલિન પારસી સાહિત્યના અંતિમ કવિ એવા આ કવિ માત્ર ૩૫ વર્ષે અવસાન પામ્યા હતાં.
• તેઓ ગુજરાતી, ફારસી અને અરબી ભાષાના અભ્યાસી હતાં.
• તેમણે ‘અરેબિયન નાઇટ્સ’નો ફારસી અને ગુજરાતી ભાષામાં અનુવાદ કર્યો છે.
• પોતાની ૨૪ વર્ષની વયે ‘ગુલજાતે નશીહત ઇઆને નશીહતનો બાગ’ નામનો કાવ્યસંગ્રહ પ્રગટ કર્યો હતો.
• ઇ.સ. ૧૮૫૧-૫૩ના ‘જગતપરેમી’ નામના માસિકના અંકોમાં ;દુરબીન’ પ્રેસમાં છપાયેલા ચિત્રો જોવા મળે છે. આથી આ કવિ પોતાનું છાપખાનું ચલાવતા હોવાનો પણ સંભવ છે.
• અમર કવિ અમીર ખુસરોના ફારસી કાવ્ય ‘ખઇઆલાતે ખુસરવી’નો અનુવાદ પણ તેમણે કર્યો છે.
• કવિએ મુંબઇનિ નામાંકિત પારસી વ્યક્તિઓના જીવનમાં બનેલા મહત્ત્વના પ્રસંગોને આધારે મૌલિક કાવ્યકૃતિઓની રચના પણ કરી છે.
• તેમનિ રચનામાં પારસી બોલી અને ગુજરાતી ભાષાનો અદભૂત સમન્વય જોવા મળે છે.

સંદર્ભ

• ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ  ઃ ગ્રંથ ૨, ખંડ ૨