ધર્માનંદ કોસંબી, Dharmanand Kosambi

નામ

ધર્માનંદ કોસંબી

જન્મ

ઓક્ટોબર ૯, ૧૮૭૬ ; સંખવાલ, ગોવા

અવસાન

૨૪ જૂન, ૧૯૪૭

કુટુંબ

• પિતા – દામોદર કોસંબી
• પત્ની – બાલાબાઇ
• પુત્રી – માણિક
• પુત્ર – દામોદર

અભ્યાસ

• કાશી, નેપાલ, કલકત્તા, શ્રીલંકા (વિદ્યોદયા યુનિવર્સીટી) , રંગૂન

વ્યવસાય

• કોલકાતા યુનિવર્સીટીમાં રીડર તરીકે
• સંશોધન ફેલો તરીકે વડોદરામાં
• પ્રાધ્યાપક – ફર્ગ્યુસન કૉલેજ, પુણે
• હાવર્ડ યુનિવર્સિટી તથા લેનીનગ્રાડ યુનિવર્સિટી (રશિયા) ખાતે પ્રાધ્યાપક
• ગૂજરાત વિદ્યાપીઠમાં પ્રાધ્યાપક તરીકે

જીવનઝરમર

• મૂળ ગોવાના વતની એવા ધર્માનંદ કોસંબીની માતૃભાષા ગુજરાતી ન હોવા છતાં ગુજરાતી ભાષાની અનન્ય સેવા કરી છે.
• તેઓ ગાંધીવિચારના રંગે રંગાયેલા હતાં.
• સત્ય, અહીંસા, અસ્તેય, અપરિગ્રહ વગેરે તત્ત્વો પર આધારીત પાર્શ્વનાથ ચાતુર્યામનો તેમના પર પ્રભાવ હતો. પાછળથી રંગૂન જઇને બૌદ્ધ સંપ્રદાયની દીક્ષા લીધી.
• પાલીના ઉત્તમ અધ્યાપક તથા બૌદ્ધ ધર્મશાસ્ત્રના મર્મજ્ઞ તરીકે તેઓ પ્રકીર્તીત છે.
• ઇ.સ. ૧૯૨૨માં અમેરીકાથી પાછા ફર્યા તથા ગૂજરાત વિદ્યાપીઠના પુરાતત્ત્વ મંદિરમાં જોડાયા.
• આ સમયગાળા દરમિયાન લેખનકાર્ય દ્વારા લેખક તરીકે નામના મેળવી.
• ગુજરાતી ભાષામાં બૌદ્ધ સંપ્રદાયના સિદ્ધાંતો, નીલશાસ્ત્ર, સાહિત્ય વગેરે રજૂ કરવામાં તેમનું પ્રદાન નોંધપાત્ર છે.
• ત્યારબાદ તેઓ અમેરિકા અને રશિયા પણ ગયા.
• ઇ.સ. ૧૯૩૦માં તેમણે દાંડીયાત્રામાં પણ ભાગ લીધો.
• ઇ.સ. ૧૯૪૭માં સેવાગ્રામ આશ્રમમાં એમનું અવસાન થયું.

રચના

• બુદ્ધ, ધર્મ અને સંઘ, બુદ્ધલીલા, બુદ્ધલીલાસારસંગ્રહ, ધમ્મપદ (રા.વિ. પાઠક સાથે), બૌદ્ધસંધનો પરિચય, સમાધિમાર્ગ, જાતકકથાસંગ્રહ, પચાસ ધર્મસંવાદો, સુત્તનિપાત, હિન્દી સંસ્કૃતિ, બુદ્ધચરિત્ર, અભિધર્મ, શ્રી શાંતિદેવાચાર્યકૃત બોધિચર્યાવતાર, બોધિસત્ત્વ, ધર્મચક્રપરિવર્તન, આત્મકથા.
• આત્મકથા – આપવીતી

સંદર્ભ

• ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ  ઃ  ગ્રંથ ૪
• the full wiki