મોહનલાલ મહેતા ‘સોપાન’, Mohanlal Mehta ‘Sopan’

નામ

મોહનલાલ તુલસીદાસ મહેતા

ઉપનામ

સોપાન

જન્મ

૧૪ ઑક્ટોબર ૧૯૧૦ ; ગામ – ચકમપર, મોરબી

અવસાન

૨૩ એપ્રિલ ૧૯૮૬

કુટુંબ

• પિતા – તુલસીદાસ
• માતા – શિવકુંવર

અભ્યાસ

• છઠ્ઠા ધોરણ સુધી

વ્યવસાય

• ૧૯૪૦ થી ૧૯૬૧ સુધી ‘જન્મભૂમી’ના તંત્રી
• સુકાની, જીવનમાધુરી, અભિનવ ભારતી આદી સામાયિકોમાં પત્રકાર.
• અખંડઆનંદના સંપાદક તરીકે તેનો ફેલાવો વધારવામાં ફાળો આપ્યો.

જીવનઝરમર

• સાત વર્ષની ઉંમરે માતા ગુમાવ્યા અને દસ વર્ષની ઉંમરે પિતાને અંધાપો આવ્યો.
• અભ્યાસ અધૂરો મૂકી પિતાની અનાજ-કરિયાણાની દુકાન સંભાળવી પડી.
• અનહદ જ્ઞાનપીપાસાને કારણે વાંચન હંમેશા ચાલુ રાખ્યું.
• ૧૯૩૦ના સત્યાગ્રહ આંદોલન વખતે ત્રણ વર્ષનો કારાવાસ. તે દરમિયાન અંગ્રેજી શીખ્યા, રાજકારણ અને અર્થકારણનો અભ્યાસ કર્યો.
• આઝાદીની લડત વખતે શૌર્યગીતો રચી પ્રજામાં જાગૃતિ લાવ્યા. મેઘાણીએ તેમને યુદ્ધકવિનું બિરુદ આપ્યું.

રચનાઓ

• નવલકથા – સંજીવની, પ્રાયશ્ચિત્ત (ભાગ ૧ અને ૨), મંગલમૂર્તિ, જાગતા રે’જો, વનવાસ, ફૂટેલા સુવર્ણપાત્રો, કન્યારત્ન (ભાગ ૧ અને ૨), ઉઘાડી આંખે (ભાગ ૧ અને ૨)
• ટૂંકીવાર્તા – અંતરની વાતો, અંતરની વ્યથા, ઝાંઝવાનાં જળ, અખંડ જ્યોત, ત્રણ પગલાં, વિદાય
• જીવનચરિત્ર – નેતાજી  ઃ  જીવન અને કાર્ય, પરમ પૂજ્ય બાપુ, ભિક્ષુ અખંડઆનંદ.
• રાજકારણ, ચિંતન, પ્રવાસવર્ણનના વિસેક પુસ્તકો

સંદર્ભ

• ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ  ઃ  ગ્રંથ ૬

 

‘