^ જિપ્સીની ડાયરી–પુસ્તક પરિચય

નોંધ – 

જ્યાં જ્યાં    #     ચિહ્ન જુઓ ત્યાં ‘ક્લિક’ કરવાથી એને લગતા લેખ પર પહોંચી શકશો.

————————————-

      ગુજરાતમાં જન્મેલ એક જણ સૈનિક હોય તો તે બહુ નવાઈની વાત કહેવાય. અને એમાંય એ જણ સરસ ગુજરાતી સહિત્ય સર્જન કરી શકતો હોય; એ તો આકાશકુસુમવત જ ગણાય.

    શ્રી.- ભૂલ્યો, કેપ્ટન નરેન્દ્ર ફણસે ( ‘જિપ્સી’) એવી અદભૂત પ્રતિભા છે. ‘ફણસે’ અટક  વાંચીને તમે એમ કહેશો કે, એ શાના ગુજરાતી – એ તો મરાઠી.  પણ ના, નરેન્દ્રભાઈ મરાઠી છે તેના કરતાં ગુજરાતી વધારે છે.

# સ્પીક બિન્દાસ પર એમનો ઈન્ટરવ્યુ   

     અરેરે! આપણે આ વાડા તોડતા ક્યારે થઈશું? વિશ્વ જ્યારે એક ગામડા જેવડું થઈ ગયું છે – અને વિશ્વ માનવ બનવાનો પડકાર આપણી સામે બારણાં ખખડાવતો ખડો છે; ત્યારે આપણે પહેલા  ભારતીય પણ નથી બનતા; એ આપણી સંસ્કૃતિની કરૂણતા છે.

     ખેર, અહીં વિશ્વમાનવી, અમેરિકન, બ્રિટીશ, ભારતીય, મરાઠી કે ગુજરાતી, શ્રી./ કેપ્ટન નરેન્દ્રનો પરિચય આપવાનો  આશય નથી. એમના ફોટાઓનો આ શો જોઈ સંતોષ માણો.

This slideshow requires JavaScript.

    ‘ગુજરાતી પ્રતિભા પરિચય’ પર ગુજરાતી ભાષાના સાવ નવલા ઘરેણાં જેવા. કદાચ એક સૈનિક દ્વારા લખાયેલા એકમાત્ર,  એમના પહેલા મૌલિક પુસ્તક ‘ જિપ્સીની ડાયરી’ નો પરિચય કરાવવાનો આ નાચીજ઼ પ્રયત્ન છે.

    જો કે, એમનું આમ તો આ બીજું પુસ્તક છે.  #  પહેલા પુસ્તક ‘બાઈ’ – પોતાની માતાની મરાઠીમાં લખાયેલી આત્મકથાના અનુવાદ દ્વારા, ગુજરાત કેપ્ટનથી પરિચિત છે જ. એમણે આ બીજું પુસ્તક લખ્યું ન હોત, અને માત્ર એ અનુવાદથી જ અટકી ગયા હોત; તો પણ ગુજરાત સદૈવ એમનું ઋણી રહેત. આમ તો એ પુસ્તક વાંચવાથી જ મારો એમની સાથે સંબંધ બંધાયો. એ ઓળખાણ કરાવનાર, હ્યુસ્ટનના શ્રી. વિશ્વદીપ બારડનો તો હું સદૈવ ઋણી રહીશ – આવા અણમોલ હીરાનો ઝગમગાટ બતાવવા માટે.

બહુ પ્રસ્તાવના કરી !  હવે’ જિપ્સીની ડાયરી’ ની વાત…

    હજુ એ પુસ્તક મેં જોયું નથી; પણ એનો પરિચય આપવાની ધૃષ્ઠતા કરું છું – વાચકો આ માટે મને ક્ષમા કરે.

   પણ એ પુસ્તકનો ઠીક ઠીક ભાગ તેમણે તેમના બ્લોગ #   ‘ જિપ્સીની ડાયરી‘ પર પ્રકાશિત કરેલો છે. મને એ લેખો વાંચવાનું એટલું તો ઘેલું લાગેલું કે, એક સમયે એનો એક હપ્તો બહુ જ ગમી જતાં – #   મારા બ્લોગ ‘ગદ્યસૂર’ પર એનો અહેવાલ ( ‘આયો ગોરખાલી’ ) રજૂ કર્યો હતો.

    આજની તારીખ સુધી, મારી કોઈ પણ બીજી રચના કે રજૂઆત એ નાનકડા અહેવાલ જેટલા વાચકોને આકર્ષી શકી નથી!

    એ અહેવાલમાંથી એક અંશ –

    દુશ્મનના પ્રદેશમાં રાતના સમયે ગાડીઓએ જવું હોય તો અમારી ગાડીઓને વગર લાઇટે જવું જોઇએ. જરા જેટલી રોશની થાય તો દુશ્મનનો OP અમારી પોઝીશન તેના તોપખાનાને ખબર કરે અને ફરીથી અમારા પર બૉમ્બ વર્ષા શરૂ થાય. અમારા વાહનો ધીમે ધીમે જતા હતા ત્યારે એવું લાગ્યું જાણે સડક પર ચાલતી મારી જીપની નીચે રોડા પડ્યા હોય તેવું લાગ્યું. નીચા વળીને જોયું તો સડક પર જીપની નીચે અને તેની આજબાજુમાં પાકિસ્તાની સૈનિકોનાં મૃતદેહ પડ્યા હતા. કોઇકના લાડકવાયા – ભલે તે દુશ્મનના કેમ ન હોય, ત્યાં કાયમ માટે પોઢ્યા હતા. 

     આવો જ બીજો એક ભાગ વાંચીને પણ, માતૃભૂમિ માટે શહીદ થનાર જવામર્દોની જાનફેસાની તરફ અહોભાવની લાગણીથી છલકાઈ ગયો હતો. એનો એક બહુ જ ગમી ગયેલો અંશ-

અહીં આપણે કર્નલ એચ.સી. પાઠકના શબ્દોમાં વાત સાંભળીએ:
“ગોળીઓના મારામાં જમીન પર પડતા મારા જવાનો કણસવાને બદલે કહેતા હતા, ‘સાઢી, પરવા ન કરના, કર્નૈલ સાબ. બસ, ઇન્હાંનૂં છડના નહિ.‘ (અમારી પરવા ના કરશો, કર્નલ સાહેબ. બસ, આ લોકોને છોડતા નહિ!) કેટલીક વાર તો મારી સામે ઢળી પડેલા જવાન પરથી કૂદીને આગળ વધવાનું હતું. મારા સુબેદાર મેજરને ગોળી વાગી અને જમીન પર પડતાં પહેલાં તેમણે મને કહ્યું, ‘સાબ’જી, ઓબ્જેક્ટીવ આ ગયા. મેરી પરવા મત કરના.’ આ એવો સમય હતો કે જખમી થયેલા સૈનિકોને સહાનુભૂતિના બે શબ્દ કહેવા પણ રોકાઇ શકાય તેવું નહોતું. ગોળીઓના વરસાદમાં અમારે કેવળ ત્વરીત રીતે લક્ષ્ય પર પહોંચી દુશ્મનને ખતમ કરવાનો હતો. અંતે અમે દસ ફીટ ઉંચા બંધ પર પહોંચી ગયા. બેયૉનેટ લગાવેલી રાઇફલ વડે દુશ્મન સાથે હાથોહાથની લડાઇ થઇ. સિખ સૈનિકોના ઝનૂન સામે દુશ્મનને તેમનું સ્થાન છોડવું પડ્યું. ફતેહપુર સર થયું. મારા લગભગ ૩૨૫ જવાનો અને અફસરો ઘાયલ થયા. કેટલાય જવાનો શહીદ થયા.

    ગુજરાતમાં ‘ બાઈ’ જેવી માતા અને સંગીત પ્રેમી  પિતાના  સુપુત્ર તરીકે મધ્યમ વર્ગમાં અને પિતાના મૃત્યુ બાદ સગાં વહાલાંઓના અશ્રિત તરીકે ઉછરેલા નરેન્દ્ર ભાઈની, ભારતીય લશ્કરમાં જોડાયા પછીની, વિવિધ મોરચે લડાઈમાં, દેશની સીમાના રક્ષણનું કરવાની ભૂમિકામાં અને થોડાક ભાગમાં આંતરિક સુરક્ષાના કામમાં સહયોગ આપવાના અનુભવોનો આ પુસ્તકમાં ચિતાર છે.

     પણ એ લશ્કરી રિપોર્ટ જેવો શુષ્ક નથી. એમાં નરેન્દ્રભાઈની ગુજરાતી લેખન માટે ઘડાયેલી કલમનો અહેસાસ સતત વાચકને થતો રહે છે. લશ્કરી દિમાગના આ જણની પોલાદી છાતીમાં એક શાંતિપ્રિય, સંસ્કારી, કલારસિક અને – મારી ભૂલ ન થતી હોય તો – એક આધ્યાત્મિક યાત્રાના પ્રવાસીનું ધડકતું હૈયું છલકાતું આપણે સતત અનુભવતા રહીએ છીએ.

     ડાયરીમાં બે ગુજરાતી સેનાપતિઓ  જનરલ માણેકશા અને કર્નલ એચ.સી. પાઠક  નો  સંક્ષિપ્ત પરિચય, એક ગુજરાતી તરીકે આપણને પોરસાવે છે.

    હું વિવેચક નથી અને  મારી પાસે આનાથી  વિશેષ લખવાની કાબેલિયત નથી; એટલે અહીંથી અટકું છું – માત્ર બે બાબતની નોંધ વાચક જરૂર લે, તેવી અભિપ્સા સાથે

• જે  ભારતીયે એક સૈનિકની દેશદાઝ અને કુરબાનીને સમજવી હોય; એનો આદર કરવો હોય – તે  આ પુસ્તક જરૂર વાંચે.
• વાચક એ નોંધી લે કે. અમેરિકા આવ્યા બાદ આ જણમાં  જાગેલા કવિતારસનું   ‘જિપ્સીની ડાયરી’ એ યુદ્ધકથાઓના વાંચનરસમાં  રૂપાંતર કર્યું છે !

પુસ્તકની વિગતો  –

મુખપૃષ્ઠ

પાછલું કવર

પ્રકાશક 

• ગુર્જર ગ્રંથ રત્ન કાર્યાલય

પ્રસ્તાવના 

• મેજર જનરલ પિયુષ ભટ્ટ