ઝાંઝવાનાં જળ જ કેમ?

     કેમ? શિર્ષક વાંચીને નવાઈ પામ્યા ને? અહીં ઝાંઝવાંનો પરિચય આપવાના છીએ એમ તમને લાગ્યું?!

      ના, વાત એમ છે કે, ઈ-વિદ્યાલય માટે નેટ મિત્ર અને જાણીતાં સાહિત્યકાર લતાબહેન હીરાણીએ ‘સ્વયંસિદ્ધા’ ( સુશ્રી. કિરણ બેદીની જીવનકથા) નાં પ્રકરણોની ફાઈલ મોકલી અને મેં ઉત્સાહિત થઈને એમને જવાબ આપ્યો કે, ‘હવે એ બધાં પ્રકરણ ‘વાદળની અભરાઈ’ પર ચઢાવી દઈશ.’ સાઈટ પર પોસ્ટ Schedule કરવાની યાંત્રિક અને નીરસ પ્રક્રિયાને આપેલી એ ઉપમા બહેનને ગમી ગઈ. એના પરથી અમારી વચ્ચે ઈ-સંવાદ ચાલ્યો કે, અવનવી ઉપમાઓ કેવી કેવી હોય?

 [  ‘સ્વયંસિદ્ધા’  ઈ-વિદ્યાલય પર આ રહી  ..]

       ગુજરાતી સાહિત્યમાં ‘ઝાંઝવાનાં જળ ક્યાં ક્યાં ઝળક્યાં?’ – એની યાદી બનાવીએ તો દસ બાર પાનાં તો સહેજે ભરાઈ જાય, જાણેકે, ગુજરાતી કવિઓને બીજી કોઈ ઉપમા સૂઝતી જ નથી! પણ છેક એમ નથી. બળૂકાં ગુજરાતી કવિઓ અને કવયિત્રીઓએ જાતજાતની અને ભાત ભાતની કલ્પનાઓ કરીને ગુજરાતી સાહિત્યને શણગાર્યું છે. એના પરથી મનમાં એવો વિચાર આવ્યો કે,

 ‘ઝાંઝવાં જ શા માટે? – વાદળની અભરાઈ પરથી ગોતી ગોતીને આવી અવનવી  ઉપમાઓ/ રૂપકો નું સ્નેહ સંમેલન રાખ્યું હોય તો?’

મજા આવી જાય!

તો લો.. આમ જડેલી, વીણેલી થોડીક ઉપમાઓ …

કમલવત ગણીને બાલના ગાલ રાતા
રવિ નીજ કર તેની ઉપરે ફેરવે છે.

– કલાપી

આયનાની જેમ હું તો ઊભી’તી ચૂપ
ગયું મારામાં કોઈ જરા જોઈને 

– મનોજ ખંડેરિયા 

મારી આંખે કંકુના સૂરજ આથમ્યા…
મારી વે’લ શંગારો વીરા, શગને સંકોરો
રે અજવાળાં પહેરીને ઊભા શ્વાસ !
મારી આંખે કંકુના સૂરજ આથમ્યા…

– રાવજી પટેલ

રૂડા રૂપાળા સઢ કો’કના શું કામના?
પોતાને તુંબડે તરીએ

– મકરંદ દવે

ટાવર ધબકે, રસ્તા ધબકે, અરધો-પરધો માણસ ધબકે
કોનો ધબકારો કોણ અહીં અટકાવી દે, કહેવાય નહીં

– રમેશ પારેખ

આ , મ્હેંક્યા, વસંતના વ્હાલ ..કે સહિયર શું કરીએ
આ, મ્હેંદી, મૂકી હાથ કેસહિયર શું કરીએ
ઝરણાં, તોડી, નીકળ્યાં પહાડ,ને વાગી , વાંસલડી રે વાટ
આ ફૂલે મઢ્યા ગાલ,કે ..સહિયર શું કરીએ 

– રમેશ પટેલ ( આકાશ દીપ)

       તો ચાલો હવે આ શોધને આગળ ધપાવીએ. તમને ગમેલી અને માણેલી આવી ઉપમાઓ ગોતી ગોતીને આ સંગ્રહને સમૃદ્ધ બનાવશોને?