લલિત,Lalit

“મઢૂલી મઝાની પેલે તીર, સંતો વ્હાલા!
અનેરી અમારી એ લગીર.”

___

“ઝીલતે ઝરૂખે મેં તો દીઠો’તો મોરલો !

સોણલાને ઘેન એ તો ડોલતો’તો મોરલો”

___

“લીલી કુંજો ઉદધિ સરિતાને તૂટે ગુંજતી જો !

હુંકે સિંહો ગિરિવન ભર્યા; કોકિલા કુંજતી જો !

અશ્વો દોરી, મયૂર વિલસે સારસો જો ! તળાવે !

એવા રાષ્ટ્રે ગુણમધુર ને ગુર્જરી જો ! વધાવે. ”

 

નામ

જન્મશંકર બુચ

ઉપનામ

• લલિત
• મેઘાણી તરફથી ‘મધુકંઠીલા ભજનીક’, ન્હાનાલાલ તરફથી ‘ગીતકવિ’, મનસુખલાલ ઝવેરી તરફથી ‘મોસમી ગુલાબ’, શંકરલાલ શાસ્ત્રી તરફથી ‘સોરઠકોકિલ’ની બિરદામણી મળી ઃએ.

જન્મ

30-6-1877 – જૂનાગઢ

અવસાન

24-3- 1947 – ?

કુટુંબ

પિતા – મહાશંકર બૂચ

પત્ની – લલિતા (લગ્ન ઇ.સ. ૧૮૮૭) , તારા (લગ્ન ઇ.સ. ૧૮૯૬)

અભ્યાસ

• પ્રાથમિક – જૂનાગઢ  અને રાજકોટમાં
•  1903– વર્નાક્યુલર ફાઇનલ, એસ. ટી.સી.
• સંસ્કૃત, અંગ્રેજી, વ્રજ અને ગુજરાતી સાહિત્યનો અભ્યાસ

વ્યવસાય

• લાઠીમાં રાજવી કુટુંબના અને ગોંડલની હાઇસ્કૂલમાં શિક્ષક
• ઇ.સ. ૧૯૦૮ – ‘કાઠિયાવાડ ટાઇમ્સ’ ના તંત્રી અને લોકસેવક
• 1921-25  – મુંબાઇના રાષ્ટ્રીય મહવિદ્યાલયમાં ભાષા સાહિત્યના અધ્યાપક,

પ્રદાન

• 3- કાવ્ય સંગ્રહો, 1- નાટક

મૂખ્ય કૃતિઓ

• કાવ્ય- લલિતનાં કાવ્યો, વડોદરાને વડલે, લલિતના બીજાં કાવ્યો
• સમગ્ર કવિતા – લલિતનો રણકાર
• નાટક – સીતા વનવાસ
• અનુવાદ – મેઘદૂત

જીવનઝરમર

• વડનગરા નાગર જ્ઞાતિમાં જન્મેલા મુલાયમ હ્રદયના કવિ
• સાક્ષર યુગના કવિ
• પ્રથમ પત્ની લલિતા પ્રત્યેના ઉત્કટ પ્રેમને કારણે ‘લલિત’ ઉપનામ સ્વીકાર્યું.
• કલાપીએ તેમના માટે ‘બાલકવિ;નું કાવ્ય લખ્યું છે.
• સ્વદેશ ભક્તિ, દામ્પત્યપ્રેમ, પરમાત્મ પ્રેમ અને પ્રકૃતિ દર્શનની અભિવ્યક્તિ વાળા કાવ્યો
• તેમના કાવ્યો તેમની સરળ ગીતરચનાઓ, પ્રાસાદિક છંદોરચના અને ગૃહભાવની કોમળ અભિવ્યક્તિ માટે જાણીતી છે.
• મંજીરા સાથે પોતાની કૃતિઓ  રજુ કરતા
• કાવ્યોમાં ન્હાનાલાલની પ્રબળ અસર

સંદર્ભ

• ગુર્જર સાહિત્ય ભવન – અમૃતપર્વ યોજના
• ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ  ઃ ખંડ ૪