હાજી મહમ્મદ અલ્લારખિયા શિવજી, Haji Mohammad Allarakhia

” મારું માનવું છે કે, પ્રજાને અમુક પ્રકારનું રુચિકર વાંચન જોઇએ છે,
પછી તે ઊછીનું લીધેલું હોય કે, ગમે તેવું, તેની તેને દરકાર બિલકુલ નથી. “- હાજી

” ગુજરાતમાં કલાનો શોખ વધે, કલાકારોની કિમ્મત અંકાય, કલામયતા પ્રસરે –
આ જ તો  તેનો જીવન આદર્શ હતો. ….  જ્યાં કલાનાં દર્શન થતાં ત્યાં તે પ્રણિપાત કરતો. ”
–  ક.મા. મુન્શી

” ખોજા મહોલ્લાના એમના મકાનમાં સાહિત્યકારો, સાહિત્ય રસિકો, કલાકારો અને કલારસિકોનો અડ્ડો જામતો. ત્યાં જે રંગત જામતી તે કોઇ સાહિત્ય પરિષદ નહીં નિપજાવી શકે. હાજી જતાં ગુજરાતી સાહિત્યનો એ ઠાઠ ગયો …..  તે ગયો. ”
– રસિક ઝવેરી

#  તેમના વિશે ‘મુંબાઈ સમાચાર’  માં લેખ

#  આખી ‘વીસમી સદી’ આ રહી !

__________________________________________________________________

જન્મ

ડિસેમ્બર –  31 , 1878

અવસાન

જાન્યુઆરી 21, 1921

અભ્યાસ

અંગ્રેજી છ ધોરણ

વ્યવસાય

• લેખન, પત્રકારત્વ

જીવન ઝરમર

• નખશીશ ગર્ભ શ્રીમંત , બાપનો ધીખતો ધંધો
• સત્તર વર્ષની વયે હિન્દીમાં ટૂંકી વાર્તા લખી
• 1901 – એક રૂપિયાના લવાજમ વાળા, સચિત્ર ગુલશન સામયિકના સ્થાપક અને તંત્રી
• અંગ્રેજી સામાયિકો ખરીદવાનું અને વાંચવાનું વ્યસન, તેમાંથી ગુજરાતીમાં એવું સામાયિક કાઢવાની પ્રેરણા મળી અને આ ઘેલછાએ એમને આર્થિક રીતે ખુવાર કરી નાંખ્યા
• 1914 – વીસમી સદી માસિક બહાર પાડવાની યોજના; પહેલા અંકના સચિત્ર પૂંઠા માટે બ્લોક છેક લ ન્ડન મોકલેલા, પણ પહેલા વિશ્વ યુધ્ધને કારણે યોજના પડી ભાંગી
• 1916 જાન્યુઆરી – વીસમી સદીનો પહેલો અંક બહાર પડ્યો અને ભારતીય સાહિત્યની દુનિયામાં સનસનાટી મચાવી દીધી
• 1916-21 વીસમી સદી –  ગુજરાતીમાં પ્રથમ સચિત્ર સામાયિકના સ્થાપક અને તંત્રી
• સાહિત્ય માટે થઇ , પોતાનો બંગલો વેચ્યો, ધંધો ખોયો , ઉપરાત ચાળીસ હજારનું દેવું કર્યું , હેરાન થયો, શહીદ થયો
• ‘વીસમી સદી’ની ખાખમાંથી ગુજરાત, નવચેતન, કુમાર, એ સૌ સામાયિકો પ્રગટ્યાં
• વીસમી સદીમાં સ્જ્રી. ક.મા. મુન્શીની ‘પાટણની પ્રભુતા’ અને ‘રાજાધિરાજ’ ધારાવાહિક રૂપે પ્રગટ થતી હતી
• ગુજરાતના કલાગુરુ શ્રી. રવિશંકર રાવલ તેમાં ચિત્રો આપતા અને સુશોભન કરતા

મુખ્ય રચનાઓ

• નવલકથા – રશિદા, શીશમહલ, સેવાસદન
• નાટક– મહેરુન્નિસા
• કવિતા – સ્નેહી વિરહ પંચદશી
• અનુવાદ– ઈમાનનાં મોતી (એડવિન આર્નોલ્ડની કૃતિ પર્લ્સ ઓફ ફેઈથનો અનુવાદ)

સાભાર

‘આપણા પ્રતિનિધિ સારસ્વતો’ – રમેશ શુક્લ – પ્રવિણ પ્રકાશન; રસિક ઝવેરીનો લેખ – અડધી સદીની વાચન યાત્રા